İnternet haber sitelerinin Basın Kanunu kapsamına alınmasını öngören kanun tasarısı TBMM Başkanlığı’na sunuldu.
Hazırlanan tasarıya göre, Basın Mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkındaki kanundaki haber ve fotoğraf ajansları ibaresine, “İnternet haber siteleri” de eklenerek, İnternet haber sitelerinin çalışanları da aynı kapsama alınıyor.
Ayrıca İnternet haber siteleri 5187 sayılı Basın Kanununun kapsamına dahil ediliyor.
Günümüzde kitle iletişim araçları baş döndürücü bir hızla gelişmekte olup, bunların başında internet yoluyla iletişim gelmektedir.
İnternet ülke sınırlarım aşmış, sunmuş olduğu kolay iletişim imkanıyla dünyayı küçük bir kasaba haline dönüştürerek, küreselleşmeye çok olumlu yönde katkıda bulunmuştur. Bilgisayar başında bir tuşla ulaşılabilme kolaylığı interneti diğer iletişim araçlarının önüne geçirmiş, bu yolla insanlar dünyadaki siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, hukuksal, askeri ve benzeri gelişmeleri çok kolaylıkla öğrenebilme imkanına kavuşmuşlardır.
Son yıllarda üretilen akıllı telefonlar sayesinde günlük hayatta internet kullanımı mislice artmıştır.
Bahsedilen bu konulara ilişkin haberleri bir tuş yakınımıza kadar getiren internet haber siteleri, gazetelerin sunmuş olduğu kağıt üzerindeki haberleri sanal ortamda okuyucuların hizmetine sunmakta, buna mukabil basılı gazetelere ve gazetecilere tanınmış olan haklardan istifade edememektedirler.
İŞTE TBMM GÜNDEMİNE YAKINDA GELECEK OLAN YASA TASARISI
5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 1 inci maddesinde, Türkiye’de yayımlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışan ve İş Kanunundaki “işçi” tarifi şümulü haricinde kalan kişiler gazeteci olarak tanımlanmıştır.
İnternet haber sitelerinde aynı işi yapan kişilerin de aynı kapsama alınması gerektiği değerlendirildiğinden, internet haber sitelerinde çalışanlar da anılan Kanunun gazeteci tanımını düzenleyen 1 inci maddesi kapsamına alınmıştır.
İnternet haber sitelerinin 5187 sayılı Basın Kanununun kapsamına alınması amacıyla, anılan Kanunun kapsamını düzenleyen 1 inci maddesinde değişiklik yapılması gerektiği gibi, anılan haber siteleri süreli yayınlarla paralel özellikler arz ettiği için süreli yayın kavramı içerisinde değerlendirilmiş ve bu sayede söz konusu sitelere, Kanunun süreli yayınlara ilişkin hükümlerinin uygulanmasının yolu açılmıştır.
Aynı şekilde anılan site sahiplerinin ve sorumlularının, daha sorumlu yayın anlayışı içinde hareket etmeleri ve kişilerin mağduriyetine sebep olacak mahzurların ortadan kaldırılması amacıyla, statü belirsizliğinin ortadan kaldırılması gerekmiş, bu kapsamda site sorumlularının ve sahiplerinin isim ve iletişim bilgilerini içeren bilgilerin yer aldığı “iletişim” bölümlerinin bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir.
Ayrıca internet haber sitelerine beyanname verme yükümlülüğü getirildiği gibi, internet ortamında yayın yapacaklar için 5651 sayılı Kanunun içerik sağlayıcılara ve yer sağlayıcılara yüklemiş olduğu yükümlülükler kapsamına alınmaları, sitelerdeki bilgilerin belirli bir süre muhafazasının zorunlu hale getirilmesi, gerektiğinde cezai ve hukuki sorumluluklarının temini, gerçeğe aykırı yayınların yapılması durumunda cevap ve düzeltme haklarının kullandırılması, kullandırılmaması halinde uğranılacak cezai ve hukuki müeyyidelerin belirlenmesi, anılan sitelerin teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmemeleri durumunda uğrayacakları para cezalarının belirlenmesi, ilgililerin dava açmaları durumunda dava sürelerine ve başvurulacak mahkemelere ilişkin usul kuralların belirlenmesi gerekmiştir.
Tasarı bu amaçla hazırlanmıştır.
MADDE 1- 5953 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre, Türkiye’de yayınlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışan ve İş Kanunundaki işçi tarifi şümulü haricinde kalan kişilere gazeteci denmektedir.
Madde ile; internet haber sitelerinde aynı işi yapan kişilerin de aynı kapsama alınması amacıyla 5953 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasına internet haber siteleri ibaresi eklenmektedir.
MADDE 2-5187 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fıkrası gereği, anılan Kanun basılmış eserlerin basımını ve yayımım kapsamaktadır.
Madde ile; yasal zemine kavuşturulmaları amacıyla internet haber siteleri 5187 sayılı Basm Kanununun kapsamına alınmaktadır.
MADDE 3-5187 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde, anılan Kanunun uygulanmasına yönelik bazı kavramlar tanımlanmış olup, internet haber sitelerinin de Kanun kapsamına alınmasına paralel olarak bu maddenin (c) bendinde tanımlanan süreli yayın tanımına internet haber siteleri de eklenmekte, böylece internet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınmakta ve yeni eklenen (m) bendi ile de internet haber sitesinin tanımı yapılmaktadır.
MADDE 4- 5187 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde; her basılmış eserde basıldığı yer ve tarih, basımcının ve varsa yayımcının adlan, varsa ticari unvanları ve işyeri adreslerinin gösterileceği belirtilmiştir. Madde ile; 5187 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine eklenen üçüncü fıkrada; internet haber sitelerinin de maddede belirtilen zorunlu bilgileri kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurmakla yükümlü olduğu belirtilmektedir. Basılı eserlere ilişkin düzenleme paralelinde, site sahibine ve sorumlu müdüre ilişkin bilgilere yer verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Basılı eserlerdeki basımcı ve yayımcının yerini internet ortamında yer sağlayıcı almış olduğundan bu kapsamdaki bilgiler de zorunlu hale getirilmiştir. Bununla birlikte yayımlanan her haberin içerik sağlayıcısının tespiti ve internet ortamında yayımlanması ifade özgürlüğünün kısıtlanmasına yol açacağından içerik sağlayıcının zorunlu bilgiler kapsamında yer almasına gerek görülmemiştir. Aynı maddeye eklenen dördüncü fıkrada ise, internet haber sitelerinde bir içeriğin internette ilk kez sunulmaya başlandığı tarihin, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilmesi zorunlu hale getirilerek bu içerikten doğacak sorumluluklar açısından tarih tespiti mümkün hale getirilmektedir.
MADDE 5-5187 sayılı Kanunun 7 nci maddesi uyarınca süreli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere yönetim yerinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına bir beyanname verilmesi yeterlidir. İnternet haber sitelerinin de anılan Kanun kapsamına alınmasıyla birlikte, internet ortamında yayınlarını sürdüren internet haber sitelerinin faaliyetlerini bu madde hükümleri ve 5651 sayılı Kanun da belirtilen yer sağlayıcılık yükümlülüğüne uygun olarak yerine getirmeleri öngörülmektedir.
Böylelikle, internet haber siteleri için de kaydedilmek üzere yönetim yerinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına beyanname verme yükümlülüğü öngörülmüş; aynı zamanda konunun teknik niteliği yönüyle internet haber sitelerinin faaliyetlerini, 5651 sayılı Kanunda belirtilen içerik sağlayıcı ile yer sağlayıcılık yükümlülüğüne uygun olarak yerine getireceği belirtilmiştir.
MADDE 6- Gazete ve dergi gibi süreli yayınların, 5187 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde belirtilen beyanname yükümlülüğünü gereği gibi yerine getirmemeleri durumunda yayım durdurma müeyyidesi uygulanabilmekte olup madde ile internet haber sitelerinin yayım durdurma müeyyidesine tabi olmayacakları belirtilmektedir.
MADDE 7- 5187 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen yayım durdurma müeyyidesi sebeplerinin ortaya çıkması, 5651 sayılı Kanun gereğince erişimin engellenmesi veya içeriğin yayından çıkarılmasını gerektiren durumlar nedeniyle sorumluları hakkında adli makamlarca kovuşturmaya başlanılması veya yer sağlayıcılık mevzuatına aykırılık durumlarında internet haber sitelerinin yayınının durdurulması yerine, bu sitelerin gazeteci çalışanlarına basın kartı verilmemesi veya resmi ilan ve reklam imkanlarından yoksun bırakılması gibi müeyyideler öngörülmüştür.
MADDE 8-5187 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca basımcı, bastığı her türlü yayının imzalı iki nüshasını, dağıtım veya yayınm yapıldığı gün, mahallin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim etmekle yükümlü olup, bu yükümlülük basılmış eserin içerik ve biçim yönünden herhangi bir değişikliği içeren daha sonraki basımları ile tıpkıbasımları için de geçerlidir. Basımcıya bu yükümlülüğünü yerine getirdiğine dair bir alındı belgesi verilir. İnternet haber sitelerinin anılan Kanun kapsamına alınmasıyla birlikte 10 uncu maddenin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olarak değiştirilmektedir.
İnternet haber sitelerinin yayınladıkları içerikleri doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde altı ay süre ile muhafaza etmeye ve gerektiğinde talep eden yetkili mercilere teslim etmeye mecbur olduğu öngörülmektedir.
Ayrıca, yayının her hangi bir şekilde soruşturma veya kovuşturma konusu yapılması halinde bu işlemlerin sonuçlandığının yetkili mercilerce ilgili internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesine kadar soruşturma veya kovuşturma konusu yayın kaydının saklanmasının zorunlu olduğu düzenlenmektedir.
MADDE 9- 5187 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde gazete, dergi gibi süreli yayımlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlal edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, hakkı ihlal edilen kişilerin hangi yollarla haklarım arayabileceklerine ilişkin esas ve usuller belirtilmektedir.
Madde ile; internet haber siteleri de bu madde kapsamına alınmaktadır. İnternet haber sitelerinde cevap ve düzeltme haklan açık bir şekilde teminat altına alınmış ve içeriğin yayından çıkarılması ile erişimin engellenmesi hususu da 5651 sayılı Kanundaki usullere tabi kılınmıştır.
MADDE 10- Madde ile; 5187 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde yapılan değişikliklere paralel olarak 5187 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğüne uymama” olarak değiştirilmekte ve aynı maddede yer alan basımcı ibaresinden sonra gelmek üzere “ile muhafaza ve teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet haber sitesinin sorumlu müdürü” ibaresi eklenmektedir.
MADDE 11- 5187 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde; 14 üncü maddede belirtilen cevap ve düzeltme yükümlülüğüne aykırı hareket eden gazete ve dergi gibi süreli yayınlara uygulanacak müeyyideler öngörülmüş olup, bu madde ile internet haber siteleri de bu kapsama alınmak suretiyle kişiler ve kurumlar hakkında haklan ihlal edici yayınlanan önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 12- 5187 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde, günlük süreli yayınlar ve diğer basılmış eserler yönünden dava açma süreleri ve bu sürelerin ne zaman başlayacağına ilişkin hükümler bulunmakta olup, internet haber siteleri de bu madde kapsamına alınmak suretiyle belirsizlik giderilmektedir.
MADDE 13- 5187 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen “Cezai sorumluluk” ve 13 üncü maddesinde düzenlenen “Hukuki sorumluluk” hükümlerine basılmış eserlerin yanında internet haber siteleri de dahil edilmekte, ayrıca “Görevli mahkemeler ve yargılama usulü” başlıklı 27 nci maddesine “veya internet haber siteleri” ibaresi eklenerek bu siteler için de görevli mahkemeler ve yargılama usulü belirlenmektedir.
MADDE 14- Madde ile; internet haber sitelerinde de resmi ilan ve reklam yayınlatılabilmesini teminen, 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanuna bir ek madde eklenmekte, böylece internet haber sitelerinde de resmi ilan ve reklam yayınlatılabileceği, yayına ilişkin esas ve usullerin ise Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun görüşü alınarak Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan yönetmelikle belirleneceği öngörülmektedir.
